Dit jaar is het 80 jaar geleden dat de Duitse Wehrmacht zich overgaf in Berlijn, waarmee de Tweede Wereldoorlog in Europa tot een einde kwam. Nu er steeds minder ooggetuigen zijn, worden de plekken vol historie en herinnering alleen maar belangrijker. Per trein reisden wij langs 7 plekken in Europa waar geschiedenis werd geschreven, traden in de voetsporen van de soldaten die op D-day landden en ontdekten aangrijpende verhalen over oorlog, verzet én bevrijding. 

Al zo’n 100 jaar voordat de hoogste snelweg door de Alpen, de Brenner Autobahn, in 1971 werd geopend, vormde een spoorlijn over de Oostenrijkse Brennerpas een belangrijke verbinding tussen het Habsburgse Rijk en Italië. Het 275 km lange traject loopt vanaf Innsbruck over de Germaans-Romaanse taalgrens naar het Italiaanse Verona. Een prachtige route, langs hoge pieken, beroemde kastelen en kleine stationnetjes midden in fruit- en wijngaarden. 

De rood-witte treintjes van de Mont-Blanc Express zijn al meer dan 100 jaar een verbindende schakel tussen het Zwitserse Rhônedal en de Franse dorpen aan de voet van de Mont Blanc. De boemeltjes hebben wellicht niet de grandeur van de beroemde Glacier of Bernina Express, maar banen zich een weg door een ruig berglandschap met non-stop adembenemende uitzichten.

De hoogste berg in de Alpen heeft een eigen trein! Of liever gezegd, twee. De Mont-Blanc Express is eigenlijk een combinatie van twee goed gecoördineerde treindiensten die respectievelijk door Zwitserse en Franse exploitanten worden gerund. Een Zwitserse trein rijdt in 50 minuten van Martigny, in de Rhônevallei, naar Vallorcine net over de grens in Frankrijk. Daar steek je het perron over en vertrekt aansluitend een Franse TER (Train Express Regional) naar Chamonix en andere stations aan de voet van de hoogste berg in West-Europa, met als eindpunt St-Gervais-les-Bains.

Zowel de Zwitserse als Franse trein zijn prominent gebranded als de Mont-Blanc Express. Het ritje van het Zwitserse Martigny naar het Franse Chamonix, aan de voet van Europa’s hoogste berg duurt 1:30 uur. Reis je verder naar eindpunt St-Gervais-les-Bains, dan trein je nog 45 minuten verder. Op de stations Le Châtelard, Chamonix en St-Gervais-les-Bains kun je overstappen op tandradbanen of, jawel, een tram het hooggebergte in.

Door ruig landschap

Startpunt Martigny ligt idyllisch aan de Rhône en terwijl de trein na station Vernayaz piepend en krakend het Trient-dal in klimt, word je nog even snel getrakteerd op prachtige uitzichten over het Rhônedal. Indrukwekkend is eveneens de Pont de Gueuroz, een 187 meter hoge boogbrug van gewapend beton die de Gorge du Trient (Trient-kloof) overspant. Tot de voltooiing van de Brenner Autobahn in 1963 was dit de hoogste verkeersbrug in Europa.

De Mont-Blanc Express trotseert het ruige landschap en baant zich een weg door rotsachtig terrein en dichte bossen boven de Trient-kloof, voordat hij de onheilspellend genaamde Eau Noire stroomopwaarts volgt, over de grens naar Frankrijk. De trein stopt in enkele authentieke bergdorpjes, waaronder Le Trétien en La Médettaz: niet meer dan een handvol huizen en een kleine camping. Met een maximale snelheid van 45 km per uur is het non-stop genieten van ongerepte natuur. 

Houten stationnetjes

Over de 18 kilometer van Martigny naar de Zwitsers-Franse grens bij Le Châtelard doet de Mont-Blanc Express zo’n 45 minuten, wat neerkomt op een gemiddelde snelheid van nog geen 25 kilometer per uur. Wij zijn er natuurlijk dol op, op dit langzame tempo, en genieten van de wegspringende herten en gemzen, de duizelingwekkende uitzichten naar beneden maar ook van de schattige houten wachthuisjes en stations, zoals Le Trétien en Salvan. En al snel is ook de eeuwige sneeuw van de Mont Blanc zichtbaar, waarvan de witte 4806 meter hoge top glinstert in de zon. 

Duizelingwekkende afgrond

Voor dit traject moesten maar liefst 21 tunnels, 16 beschermende overkappingen (tegen lawinegevaar) 6 bruggen en 5 viaducten worden aangelegd, plús een tandradtraject dat zich over 2,5 km in een stijgingspercentage van zo’n 20 procent vastbijt. In krantenadvertenties uit begin 20e eeuw werd de route ooit aangeprezen als ‘la ligne incomparable d’audace’, ofwel ‘de onvergelijkbare lijn van stoutmoedigheid’. Ook als passagier moet je af en toe over de nodige moed beschikken, zeker na de Lachat-tunnel, de langste op de lijn, waar je rakelings langs een 400 meter diepe afgrond zoeft.

Overstappen 

Na 50 minuten slinger je Vallorcine binnen, de eerste halte in Frankrijk, waar je van het Zwitserse tandradtreintje overstapt op de Franse TER (Train Express Regional), die ook nog steeds de Mont-Blanc Express heet. Vanaf hier is het nog 35 minuten boemelen naar Chamonix, de ideale uitvalsbasis voor alpine klimmers, gravellers, mountainbikers, hikers en trailrunners. In 1908 duurde de reis van Martigny naar Chamonix nog 3,5 uur, inmiddels is dat 90 minuten. De totale route heeft meer dan 20 haltes, waarvan vele ‘sur demande’.

De trein is nog steeds de enige manier om door de Trient vallei te reizen, waar alleen een oude postkoetsroute loopt die voor auto’s niet toegankelijk is. Heb je de tijd, stap dan bijvoorbeeld uit in het zeer glooiende dorpje Trétien, met kleine, strakke huisjes in hun originele inrichting. Tussen het station en het verste huis is er een hoogteverschil van 200 meter. Dit is een ideaal startpunt voor wandelingen en hikes door de Trient kloof. 

Immens stuwmeer

Vanaf station Le Châtelard vertrekt de VerticAlp, een spectaculaire funiculaire – een van de steilste ter wereld – naar het stuwmeer Lac d’Emosson op 1900 meter hoogte. Dit meer dan 100 jaar oude stuwmeer is nog steeds essentieel voor de stroomvoorziening in de regio en inmiddels ook een populaire bestemming voor natuur- en bergliefhebbers. 

Zee van ijs

Direct achter station Chamonix, bereikbaar via de loopbrug over de sporen, ligt het stationnetje van de ‘Chemins de fer du Montenvers’. Deze tandradbaan kruipt in 20 minuten naar station Montenvers Mer de Glace op 1913, waar je een geweldig uitzicht hebt op de omliggende toppen en de grootste gletsjer van Frankrijk. 

Na Chamonix 

Vanaf het eindpunt Saint-Gervais-les-Bains kruipt de Tramway du Mont-Blanc naar het hoogste station van Frankrijk, le Nid d’Aigle. Aanvankelijk werd de lijn aangelegd met als doel de top van de Mont Blanc te bereiken, maar dat bleek iets te ambitieus. Met 2.380m is het tegenwoordig wél de hoogste spoorlijn van Frankrijk.

Begrensd door kilometers ruige kustlijn en ongerepte stranden is het noordwesten van Wales een plek van wilde schoonheid. Van oude forten en Keltische heiligdommen tot spectaculaire bergpaden vol verhalen over legendarische koningen. Het voelt ver weg van de rest van het Verenigd Koninkrijk. Om deze bijzondere hoek van Europa te ontdekken, stappen we op de Cambrian Coast Line.

Van onverwacht prachtige stranden aan de Golf van Gdańsk naar de grillige bergtoppen van het Tatragebergte. Deze treinreis, dwars door Polen, laat je een unieke variatie zien aan landschappen en stedenschoon. Met overal sporen die herinneren aan de dramatische, maar ook indrukwekkende rol van dit land in de geschiedenis van Europa. 

Besneeuwde bossen en valleien, middeleeuwse burchten en kastelen, sprookjesachtige mythen en sagen over heksen. De Harz, het noordelijkst gelegen middengebergte van Duitsland, is een paradijs voor romantici en outdoorliefhebbers. ’s Winters trekken de witte vlaktes en heldere berglucht vele bezoekers naar de ruige, kale top van de Brocken, de hoogste berg van Noord-Duitsland, mét ‘eigen’ treinstation. 

De 28 km lange Gräfenbergbahn loopt van Neurenberg tot aan Fränkische Schweiz. Een prachtig boemellijntje met een interessante geschiedenis en bezienswaardige haltes.

Wie de Zweedse wildernis in het dunbevolkte hoge noorden wil ontdekken, kan dat ’s zomers prima zonder auto of vliegtuig doen. De boemeltreintjes van de Inlandsbanan nemen je mee door een landschap van eindeloos groene bossen, heidevelden, ontelbare meren en wilde rivieren. Onderweg loopt de wildernis letterlijk over het spoor. Ruim 1600 kilometer door woeste natuur en eindeloosheid: welcome in the slow lane. 

Wie aan de oever van de Rijn staat en de kolkende watermassa’s ziet, voelt de immense kracht van wat niet minder dan een Europese levensader is. Het is nauwelijks voor te stellen, maar er is een plek waar je met slechts één enkele stap deze machtige rivier oversteekt. Pak de trein, volg het water stroomopwaarts en bekijk, hoog in de bergen, de bron.

Iedereen kent Checkpoint Charlie, maar Checkpoint Alpha was in de Koude Oorlog de belangrijkste overgang op de grens tussen Oost- en West-Duitsland. Voor de geallieerden was het zelfs de enige mogelijkheid om over land van West-Duitsland, via de Sovjet-zone naar West-Berlijn te reizen, zowel per spoor als per auto. Deze railtrip wijkt af van de gebruikelijke route naar de Duitse hoofdstad en volgt de ‘ouderwetse route’ van de geallieerde transittreinen ‘going East’ – naar ‘hun’ West-Berlijn. Wij vonden diverse redenen om even uit te stappen of een nachtje te blijven.