Boemelen langs het dak van Europa

De rood-witte treintjes van de Mont-Blanc Express zijn al meer dan 100 jaar een verbindende schakel tussen het Zwitserse Rhônedal en de Franse dorpen aan de voet van de Mont Blanc. De boemeltjes hebben wellicht niet de grandeur van de beroemde Glacier of Bernina Express, maar banen zich een weg door een ruig berglandschap met non-stop adembenemende uitzichten.

De hoogste berg in de Alpen heeft een eigen trein! Of liever gezegd, twee. De Mont-Blanc Express is eigenlijk een combinatie van twee goed gecoördineerde treindiensten die respectievelijk door Zwitserse en Franse exploitanten worden gerund. Een Zwitserse trein rijdt in 50 minuten van Martigny, in de Rhônevallei, naar Vallorcine net over de grens in Frankrijk. Daar steek je het perron over en vertrekt aansluitend een Franse TER (Train Express Regional) naar Chamonix en andere stations aan de voet van de hoogste berg in West-Europa, met als eindpunt St-Gervais-les-Bains.

Zowel de Zwitserse als Franse trein zijn prominent gebranded als de Mont-Blanc Express. Het ritje van het Zwitserse Martigny naar het Franse Chamonix, aan de voet van Europa’s hoogste berg duurt 1:30 uur. Reis je verder naar eindpunt St-Gervais-les-Bains, dan trein je nog 45 minuten verder. Op de stations Le Châtelard, Chamonix en St-Gervais-les-Bains kun je overstappen op tandradbanen of, jawel, een tram het hooggebergte in.

Door ruig landschap

Startpunt Martigny ligt idyllisch aan de Rhône en terwijl de trein na station Vernayaz piepend en krakend het Trient-dal in klimt, word je nog even snel getrakteerd op prachtige uitzichten over het Rhônedal. Indrukwekkend is eveneens de Pont de Gueuroz, een 187 meter hoge boogbrug van gewapend beton die de Gorge du Trient (Trient-kloof) overspant. Tot de voltooiing van de Brenner Autobahn in 1963 was dit de hoogste verkeersbrug in Europa.

De Mont-Blanc Express trotseert het ruige landschap en baant zich een weg door rotsachtig terrein en dichte bossen boven de Trient-kloof, voordat hij de onheilspellend genaamde Eau Noire stroomopwaarts volgt, over de grens naar Frankrijk. De trein stopt in enkele authentieke bergdorpjes, waaronder Le Trétien en La Médettaz: niet meer dan een handvol huizen en een kleine camping. Met een maximale snelheid van 45 km per uur is het non-stop genieten van ongerepte natuur. 

Houten stationnetjes

Over de 18 kilometer van Martigny naar de Zwitsers-Franse grens bij Le Châtelard doet de Mont-Blanc Express zo’n 45 minuten, wat neerkomt op een gemiddelde snelheid van nog geen 25 kilometer per uur. Wij zijn er natuurlijk dol op, op dit langzame tempo, en genieten van de wegspringende herten en gemzen, de duizelingwekkende uitzichten naar beneden maar ook van de schattige houten wachthuisjes en stations, zoals Le Trétien en Salvan. En al snel is ook de eeuwige sneeuw van de Mont Blanc zichtbaar, waarvan de witte 4806 meter hoge top glinstert in de zon. 

Duizelingwekkende afgrond

Voor dit traject moesten maar liefst 21 tunnels, 16 beschermende overkappingen (tegen lawinegevaar) 6 bruggen en 5 viaducten worden aangelegd, plús een tandradtraject dat zich over 2,5 km in een stijgingspercentage van zo’n 20 procent vastbijt. In krantenadvertenties uit begin 20e eeuw werd de route ooit aangeprezen als ‘la ligne incomparable d’audace’, ofwel ‘de onvergelijkbare lijn van stoutmoedigheid’. Ook als passagier moet je af en toe over de nodige moed beschikken, zeker na de Lachat-tunnel, de langste op de lijn, waar je rakelings langs een 400 meter diepe afgrond zoeft.

Overstappen 

Na 50 minuten slinger je Vallorcine binnen, de eerste halte in Frankrijk, waar je van het Zwitserse tandradtreintje overstapt op de Franse TER (Train Express Regional), die ook nog steeds de Mont-Blanc Express heet. Vanaf hier is het nog 35 minuten boemelen naar Chamonix, de ideale uitvalsbasis voor alpine klimmers, gravellers, mountainbikers, hikers en trailrunners. In 1908 duurde de reis van Martigny naar Chamonix nog 3,5 uur, inmiddels is dat 90 minuten. De totale route heeft meer dan 20 haltes, waarvan vele ‘sur demande’.

De trein is nog steeds de enige manier om door de Trient vallei te reizen, waar alleen een oude postkoetsroute loopt die voor auto’s niet toegankelijk is. Heb je de tijd, stap dan bijvoorbeeld uit in het zeer glooiende dorpje Trétien, met kleine, strakke huisjes in hun originele inrichting. Tussen het station en het verste huis is er een hoogteverschil van 200 meter. Dit is een ideaal startpunt voor wandelingen en hikes door de Trient kloof. 

Immens stuwmeer

Vanaf station Le Châtelard vertrekt de VerticAlp, een spectaculaire funiculaire – een van de steilste ter wereld – naar het stuwmeer Lac d’Emosson op 1900 meter hoogte. Dit meer dan 100 jaar oude stuwmeer is nog steeds essentieel voor de stroomvoorziening in de regio en inmiddels ook een populaire bestemming voor natuur- en bergliefhebbers. 

Zee van ijs

Direct achter station Chamonix, bereikbaar via de loopbrug over de sporen, ligt het stationnetje van de ‘Chemins de fer du Montenvers’. Deze tandradbaan kruipt in 20 minuten naar station Montenvers Mer de Glace op 1913, waar je een geweldig uitzicht hebt op de omliggende toppen en de grootste gletsjer van Frankrijk. 

Na Chamonix 

Vanaf het eindpunt Saint-Gervais-les-Bains kruipt de Tramway du Mont-Blanc naar het hoogste station van Frankrijk, le Nid d’Aigle. Aanvankelijk werd de lijn aangelegd met als doel de top van de Mont Blanc te bereiken, maar dat bleek iets te ambitieus. Met 2.380m is het tegenwoordig wél de hoogste spoorlijn van Frankrijk.