De Engelsen zeggen dat je iemand pas echt kunt begrijpen ‘until you’ve walked a mile in their shoes’. En hoewel dit gezegde misschien wat afgezaagd is, zit er natuurlijk wel een kern van waarheid in. Een beetje meer empathie zou enorm helpen om de kloven te overbruggen die de diverse groepen van elkaar scheiden in onze steeds meer gepolariseerde samenleving.
Met die gedachte in mijn achterhoofd heb ik onlangs besloten om deel te nemen aan een wandeltocht door Amsterdam, maar dan wel een met een twist. Amsterdam Underground biedt rondleidingen door de Nederlandse hoofdstad onder leiding van voormalig drugsverslaafden en daklozen. Zij delen hun ervaringen met een zwervend bestaan en een leven met verslaving en laten zo hun licht laten schijnen over een kant van de stad waarvoor we te vaak onze ogen sluiten.
Amsterdam Underground is een coöperatie waarvan elke gids mede-eigenaar is. Het is een initiatief van de Regenboog Groep, een Nederlandse organisatie die mensen die in armoede leven ondersteunt – van daklozen tot mensen die lijden aan drugs- en alcoholverslaving. Zij zorgen voor inloopcentra, buddyprojecten en geestelijke gezondheidszorg, met als uiteindelijk doel de mensen te re-integreren in de maatschappij.
Op slechts twee minuten loopafstand van station Amsterdam Centraal ontmoeten we onze gids voor deze ochtend, Michel. We zijn met tien deelnemers, waaronder meerdere studenten criminologie en sociale zorg, een Belg die onderzoek doet naar de woningnood in de stad en ikzelf voor Railtripping. Hoewel ik al jaren in Amsterdam woon, heb ik eigenlijk geen idee hoe het leven eruitziet van de daklozen en verslaafden in mijn stad. Daar hoop ik met deze tour wat meer over te weten te komen.
We gaan op weg en terwijl we wandelen, vertelt Michel ons dat hij in de jaren ’80 en ’90 op straat leefde op de Amsterdamse Wallen, de rosse buurt van de hoofdstad. Op jonge leeftijd kwam hij in aanraking met drugs hetgeen al snel uitmondde in een verslaving die zijn hele leven zou bepalen. Tijdens onze wandeling brengt hij ons naar de plekken waar hij zijn drugs kocht, laat hij ons zien waar hij gebruikte en legt hij uit hoe hij aan het geld kwam om zijn verslaving te bekostigen. Want dat hij dat niet met een kantoorbaan verdiende, wordt al snel duidelijk. Wanneer leven verandert in overleven, verval je al snel in gedrag dat je voorheen niet voor mogelijk had gehouden.
“Ik vind het verschrikkelijk dat ik misdrijven heb gepleegd door mijn verslaving,” zegt hij. “Maar ik ben er wel trots op dat ik nu iets terug kan doen voor mijn buurt door deze rondleidingen te geven. Dat ik de mensen bewust kan maken van deze problematiek Want zolang de maatschappij zijn hoofd afwendt van deze mensen, blijven ze geïsoleerd en is er weinig kans op verbetering.”
Terwijl we verdergaan, realiseer ik me dat ik nooit echt een mijl in zijn schoenen zal kunnen lopen. Het zwerversbestaan waarin drugs centraal stonden en elke dag een gevecht was om te overleven staat ver af van mijn comfortabele leventje. Maar dat weerhoudt me er niet van om naast hem te lopen, naar zijn verhalen te luisteren en te proberen zijn leven te begrijpen.
Onderweg komen we langs het roemruchte Bureau Warmoesstraat, het voormalige politiebureau van wat in de jaren ’70 en ’80 de gevaarlijkste buurt van Amsterdam was. We stoppen voor het PIC, het Prostitutie Informatie Centrum, waar sekswerkers toegang hebben tot informatie en ondersteuning. Ook passeren we de Princehof aan de Oudezijds Voorburgwal, een gebruikersruimte met een zogeheten “spuitenomruil”, die 25 jaar geleden werd geopend om de hiv-besmettingen in te dammen. Wanneer we langs de Nieuwmarkt komen, horen we dat daar elke nieuwjaarsdag een diner wordt gehouden voor de daklozen in de stad.
De Wallen, het gebied van Amsterdam waar we vandaag rondlopen, is geen wijk waar ik regelmatig kom. Het is de grootste en bekendste rosse buurt van de stad en het is de plek waar veel van de coffeeshops en seksshops zijn gevestigd. Het gebied wordt overspoeld door toeristen en is dan ook geen plek waar de lokale bevolking de neiging heeft om te blijven hangen. Maar de verhalen van Michel over sociale contacten, gemeenschapszin en medeleven met gemarginaliseerde mensen ontroert me. Tot nu toe had ik nooit echt helemaal begrepen hoe belangrijk deze wijk altijd is geweest voor veel mensen.
Mijn stad door nieuwe ogen zien was leerzaam en verhelderend en de verhalen van Michel zullen me nog lang bijblijven. Het was een waardevolle ervaring om via deze tour over de schouder mee te kijken met mensen in de marge van onze samenleving en zo wat meer begrip te krijgen voor hun leven.
We sluiten de tour af in Brouwerij de Prael, een fantastische lokale brouwerij die mensen werk biedt die de arbeidsmarkt vaak links laat liggen. Ik kan me geen beter einde van onze leerzame tour voorstellen dan samen een biertje drinken bij een brouwerij met een sociaal hart.
Reageer